Jan Paweł II, wielki Polak, autorytet moralny i… „maszynka” do zarabiania pieniędzy. Nie tylko dla sprzedawców świętych obrazków i innych przedziwnych dewocjonaliów (bo jak nazwać balon wypełniony helem z podobizną umiłowanego Sługi Bożego), ale także dla filmowców, którzy w śmierci papieża zwietrzyli wielki interes. Nic więc dziwnego że w krótkim odstępie czasu rynek zalany został produkcjami bliżej lub dalej związanych z życiem Jana Pawła II. Poza wieloma dokumentami powstały również 4 filmy fabularne.
Na nasze szczęście jednak w niniejszej recenzji nie zajmujemy się samym filmowi, lecz stworzoną na jego potrzeby muzyką. Jej twórcą jest znany w kręgach watykańskich twórca, ksiądz Marco Frisina, kompozytor młody (ur.1954), aczkolwiek posiadający ogromne doświadczenie, zarówno na polu muzyki filmowej (większość dewocyjnych projektów włoskich filmowców to właśnie on okraszał swoją ilustracją), jak i na polu tworzenia okazjonalnych opraw muzycznych, wszelkich wielkich uroczystości kościelnych (to właśnie ksiądz Frisina jest oficjalnym kompozytorem Watykanu, powołanym przez samego Jana Pawła II do pełnienia tej misji, kompozytorem który dla naszego papieża napisał specjalnie 20 oratoriów). Nic więc dziwnego, że wybór kompozytora jako twórcy oprawy dźwiękowej do filmu o życiu Papieża Polaka, osoby doskonale znanej twórcy muzyki (także z kontaktów prywatnych), był jak najbardziej trafny.
Choć Frisina wychował się na twórczości Ennio Morricone (twórcę Misji uważa zresztą za swojego mistrza, mistrza z którym dane mu było kilka razy współpracować przy okazji serii biblijnej), partytura do filmu Harrisona znacząco różni się od tego co stworzył wielki Ennio na potrzeby Karola. O ile Morricone starał się głęboko zrozumieć dramatyzm życia Wojtyły (ów wyzierający niemal z każdego utworu ładunek głęboko tkwiącego bólu), o tyle Frisina pokazuje nam zupełnie inną stronę papieża. Już od samego początku czujemy, że muzyka jest lżejsza, pełna ciepła, którym emanował przecież papież Jan Paweł II. Nie znaczy to, że brak tu szlachetności. Open the Door to wspaniały pean na cześć wielkiego Polaka, pean który moim zdaniem jest chyba najprawdziwszą muzyczną wizją osoby czcigodnego Ojca Świętego.
Na wyróżnienie należy też świetny temat Giovanne con i giovanni. Z utworem tym wiąże się ciekawostka, nie został on bowiem oryginalnie napisany na potrzeby tego filmu, lecz powstał znacznie wcześniej, jako jeden z Hymnów Światowego Dnia Młodzieży (Jezus Christ You Are My Life – śpiewany m.in. w Rzymie w 2000 i w Toronto w 2002). Na ścieżce z Jana Pawła II występuje on w pięknej aranżacji fortepianowej, ilustrując (a jakżeby inaczej) momenty kontaktu papieża z młodymi.
Wydaje się, iż tworząc muzykę do filmu Harrisona, kompozytor bardzo bał się porównań z Morricone (które i tak się narzucają, ze względu na specyficzną dewocyjną manierę, której ksiądz Frisina już się prawdopodobnie nie pozbędzie) i zapewne dlatego w większej części partytury poszedł zupełnie inną drogą niż autor Karola. Choć w wielu miejscach takie decyzję okazały się zbawienne, zawiodły w jednym stosunkowo ważnym elemencie – muzyce dramatycznej. Frisina napisał bowiem dwa bardzo słabe utwory dramatyczne, oba dotykające wojennych przeżyć Wojtyły. Nie wiem czy zabrakło mu konsekwencji, czy po prostu talentu, lecz to, co stworzył jest zbarbaryzowanym przełożeniem języka Morricone, czymś pozbawionym zupełnie polotu .
Czym jest zatem płyta z filmu Jan Paweł II? Moim zdaniem to po prostu dobry soundtrack, muzyka, którą mimo pewnych niedoskonałości, oraz kiepskiego filmu do jakiego powstała, wyżej cenię niż dokonania wielkiego Ennio napisane na potrzeby dwóch części Karola. Dlaczego? Wydaje mi się, że choć od strony technicznej Morricone bije na głowę księdza Frisinę, to jednak jego wizja życia i działalności papieża Jana Pawła II jest chyba zbyt wykoncypowana. Tak jakby twórca Misji napisał muzykę przez pryzmat elitarnych, chwalonych przez wszystkich encyklik naszego rodaka, encyklik mądrych, których jednak statystyczny Polak nigdy nie zrozumie. Autor hymnu Światowego Dnia Młodzieży postąpił inaczej, nie pisał rozumem, lecz sercem, tworząc kompozycję opisującą człowieka jakiego znał i kochał: uśmiechniętego Jana Pawła II, który w istocie bliższy jest nam wszystkim.
Przeczytaj też artykuł Tomka Goski Sztuka czy rzemiosło? – Film i muzyka filmowa w kontekście obrazu J. K. Harrisona ”Jan Paweł II”
Receznja Karol, Un Uomo Diventato Papa (Karol, człowiek który został Papieżem) dostępna jest TU
