Franz Waxman

Franz Waxman (właściwie Franz Wachsmann) urodził się na Górnym Śląsku, w żydowskiej rodzinie zamieszkującej miasto Konigshutte (obecnie Chorzów!), jako najmłodszy z sześciu synów. W wieku siedmiu lat zaczął pobierać naukę gry na fortepianie, jednakże jego ojciec nie popierał zainteresowań artystycznych syna i chciał wykształcić go jako pracownika banku. I rzeczywiście, Franz przez dwa i pół roku pracował w zawodzie jako kasjer, za pensję dokształcając się w zakresie lekcji kompozycji i harmonii, po czym wyruszył na studia muzyczne do Drezna. Jego noga długo tam jednak nie postała, wkrótce trafił do berlińskiego konserwatorium i wieczorami dorabiał jako pianista w zespole jazzowym Weintraub Syncopaters (z której to nazwy śmiał się często kolega Franza po fachu, David Raksin). Swego rodzaju jazzowe korzenie i zacięcie będą widoczne w niektórych jego kompozycjach (Sunset Boulevard), niemniej to nie on w przyszłości odpowiadać będzie za wprowadzenie tego gatunku w ramy filmowej ilustracji.

Pierwszy poważny kontakt Waxmana ze światem kina nastąpił w roku 1930, kiedy zatrudniono go przy słynnym Der Blau Engel Marleny Dietrich. Młody artysta nie został jednak poproszony o napisanie muzycznej ilustracji, a jedynie o aranżację gotowej już partytury Fredricha Hollandera oraz o poprowadzenie wykonującej ją orkiestry. Jego praca została dostrzeżona przez producenta filmu i w trzy lata później, już po wyemigrowaniu wraz z żoną z dążących ku totalitaryzmowi Niemiec, Waxman otrzymał posadę kompozytora przy reżyserowanym przez samego Fritza Langa obrazie Liliom. Zdjęcia kręcono w Paryżu i wkrótce po ich ukończeniu młody artysta opuścił Europę w poszukiwaniu sukcesu za Oceanem.

Przełom w karierze Waxmana nastąpił w roku 1935, kiedy zatrudniony został przy klasycznym już projekcie The Bride of Frankenstein, tworząc jedną z ważniejszych ilustracji muzycznych w historii horroru. 28-letni podówczas Franz podpisał kontrakt z wytwórnią Universal, gdzie spędził dwa lata na posadzie szefa wydziału muzycznego, po czym przeszedł do studia Metro-Goldwyn-Mayer. Następne lata przyniosły kolejne sukcesy artystyczne, w tym pierwsze nominacje do Oscara, m.in. za The Young at Heart, Rebekę oraz Dr.Jekyll and Mr. Hyde. Po krótkim okresie pracy dla Warner Bros. Waxman (Old Acquintance, Mr.Skeffington, The Two Mrs. Carrolls i inne), stał się już w Hollywood na tyle gorącym nazwiskiem, że mógł swobodniej dobierać swoje projekty, nie zważając na logo wytwórni.

Równolegle, obok pracy dla filmu, Waxman komponował muzykę poważną, występował jako dyrygent (m.in. prac Igora Strawińskiego), był wreszcie – od 1947 roku - fundatorem Beverly Hills Music Festival, którego nazwę zmieniono wkrótce na Los Angeles International Film Music Festival. Było to rokrocznie głośne wydarzenie artystyczne, odbywały się tam premiery dzieł uznanych światowych twórców, w tym takich sław, jak wspomniany Strawiński, Szostakowicz, Walton czy Schoenberg. Waxman przez lata pełnił funkcję dyrektora i głównego organizatora imprezy. W tym samym czasie, jako pierwszy w historii kompozytor (i jedyny do czasu Alana Menkena), został nagrodzony statuetką Oscara dwa razy z rzędu: za wybitne Sunset Boulevard oraz za A Place in the Sun. Wkrótce jednak zrezygnował z członkostwa w Akademii, gdy okazało się, że nie przyznano nominacji genialnemu The Robe Alfreda Newmana. W kolejnych latach napisał również wiele uznanych ścieżek, takich jak Rear Window Hitchcocka, The Spirit of St. Louis, urocze Peyton Place, czy wystawny Taras Bulba. Zmarł w roku 1967, w wieku 60 lat, po długiej walce z rakiem.

---

Nagrody:

Oscar:
• 1952 – Place in the Sun, A
• 1951 – Sunset Boulevard

Złoty Glob:
• 1951 – Sunset Boulevard

Nominacje:

Oscar:
• 1963 – Taras Bulba
• 1960 – Nun’s Story, The
• 1955 – Silver Chalice, The
• 1947 – Humoresque
• 1946 – Objective, Burma!
• 1942 – Dr. Jekyll and Mr. Hyde
• 1942 – Suspicion
• 1941 – Rebecca
• 1939 – Young Heart, The (piosenka)
• 1939 – Young Heart, The

Grammy:
• 1959 – Nun’s Story, The