Masaru Sato

Masaru Sato urodził się 29 maja 1928 roku w Rumoi na wyspie Hokkaido w Japonii jako najmłodszy z szóstki braci. Dzieciństwo spędził w Sapporo, gdzie podobnie jak jego rodzeństwo zaczął wykazywać zainteresowanie muzyką. Następnie przeniósł się do Tokio, aby tam wstąpić do National Music Academy i rozpocząć naukę w kierunku komponowania muzyki filmowej.

Gdy rozpoczynał studia w branży dominowały dwa nazwiska – Akira Ifukube i Fumio Hayasaka. Obydwaj kompozytorzy, którzy byli prywatnie bardzo bliskimi przyjaciółmi imponowali młodemu adeptowi sztuki kompozytorskiej – dla mnie byli niczym bogowie wspominał po latach. Sato miał możliwość wyboru u którego z renomowanych kompozytorów będzie pobierał nauki. Hayasaka miał ówcześnie najsilniejszą pozycję w branży, albowiem pisał do muzykę filmów do filmów dwóch słynnych reżyserów – uznanego i doświadczonego Kenji Mizogouchiego i zyskującego co raz większe poważanie w świecie Akiry Kurosawy. Natomiast Akira Ifukube zanim napisał muzykę do Godzilli komponował co prawda do wielu filmów, ale tylko kilka z tych produkcji (min. Dzieci Hiroshimy Kaneto Shindo) zyskały większą popularność, a on sam był bardziej znany z twórczości koncertowej niż muzyki filmowej. Ponadto za jeden z najlepszych score’ów uważał Rashomon. Wybór zatem był oczywisty i padł na Fumio Hayasakę, który począwszy od 1952 roku w ramach nauki zabierał go do studia Toho, gdzie powstawały jego filmowe partytury. W ten sposób młody kompozytor zyskiwał cenne doświadczenie, a pracując u boku najsłynniejszego ówczesnego japońskiego kompozytora wzmacniał swoją przyszłą pozycję w branży. Nauka jednak nie ograniczała jedynie do teorii, ponieważ jego nauczyciel przydzielił mu rolę współorkiestratora w Siedmiu Samurajach – najsłynniejszym dziele Hayasaki.

Dla kariery Sato przełomowy okazał się być rok 1955. Wtedy to otrzymał pierwszy duży projekt jakim był Godzilla Raids Again – pierwszy sequel słynnego filmu Ishiro Hondy. Tego samego roku zmarł w wieku zaledwie 41 lat na gruźlicę Fumio Hayasaka. Japończyk pod koniec swojego życia pracował nad dwoma filmami – New Tale of the Taira Mizoguchiego i Record of Living Being Kurosawy lecz jego przedwczesna śmierć spowodowała, że obydwie prace pozostały nieukończone. Sato jako jego najważniejszy i najbardziej zdolny uczeń otrzymał zadanie sfinalizowania obydwu partytur. O ile Mizoguchi do swojego kolejnego zatrudnił Toshiro Mayuzmiego o tyle Kurosawa był na tyle zadowolony z pracy jaką wykonał Sato, że postanowił zatrudnić go do swoich następnych filmów. Japończyk nie został oficjalnie skredytowany jako współkompozytor Record of Living Being dlatego też początek współpracy ze słynnym reżyserem oficjalnie datuje się na rok 1957 kiedy to powstało The Hidden Fortress. Przez następną dekadę – aż do 1965 roku – był autorem muzyki do wszystkich ośmiu filmów Kurosawy z tego okresu.

Partytury pisane dla Kurosawy umocniło go na pozycji jednego z najbardziej rozchwytywanych japońskich kompozytorów. Był to także czas kiedy Sato zaczął przemawiać swoim indywidualnym językiem muzycznym. Cechowały go porzucenie idei wywodzących z się z japońskich tradycji muzycznych na rzecz wpływów szeroko rozumianego Zachodu – zwłaszcza jazzu. Co prawda Sato był autorem ścieżek dźwiękowych do bardzo różnorodnych gatunkowych filmów co wymagało od niego pewnej elastyczności, ale to właśnie jazz był mu najbliższy. Podwaliny pod obranie takiej drogi artystycznej przez Sato zbudował jeszcze Hayasaka, który powtarzał mu, że nadszedł czas na porzucenie znanych od lat kanonów i pisanie muzyki stricte współczesnej. Sato wspominał, że gdy po latach spotkał Quincy’ego Jonesa ten powiedział mu to dokładnie to samo co utwierdziło jego przekonanie o uniwersalności nauk Hayasaki.

W następnych powrócił do serii Godzilli, która dziś pozostaje nieco niesłusznie w cieniu partytur Ifukube pisanych do monster-movies jak i jego własnych prac dla Kurosawy. Pomimo tego, że jego score do Godzilla Raids Again uznawany jest za jedną z najmniej ciekawych partytur decydenci z Toho nie mieli problemów z zatrudnieniem go przy Godzilla vs. Ebirah. Kolejnymi filmami z serii, które zilustrował były Son of Godzilla oraz Godzilla vs. Mechagodzilla. Warto wspomnieć, że w latach 50-tych również Ishiro Honda poprosił go o napisanie muzyki do kilku swoich mniej znaczących projektów(Half-Human, H-Man) w zastępstwie samego Akiry Ifukube. Po napisaniu muzyki do Dun-Huanga w 1987 roku Sato postanowił przejść na emeryturę tłumacząc to kłopotami rodzinnymi. Na szczęście problemy szybko zostały zażegnane i Japończyk wrócił do pracy ilustrując kolejne produkcje.

Ostatnim filmem do którego Masaru Sato napisał muzykę było After Rain z 1999 roku oparte na scenariuszu Kurosawy. Początkowo to właśnie on miał być reżyserem tego filmu jednak zmarł kiedy wszystkie terminarze zdjęciowe były już gotowe. W ten sposób przepadła szansa na ponowną współpracę tych dwóch wyśmienitych artystów. Masaru Sato odszedł trzy miesiące po premierze filmu – 5 grudnia 1999 roku w Tokio. Pomimo tego, że dziś jest pamiętany przede wszystkim jako nadworny kompozytor Akiry Kurosawy oraz autor kilku ścieżek dźwiękowych z serii o Godzilli, to jednak warto pamiętać o tym, że Japończyk na przestrzeni 44 lat swojej kariery był autorem muzyki do około 300 innych filmów. W przeciwieństwie do wielu swoich kolegów fachu, Sato nigdy nie napisał żadnego utworu koncertowego, całe swoje życie poświęcając jedynie muzyce filmowej.

NAGRODY:

Awards of the Japanese Academy: